31-07-2018 Bijeneter nieuws 

Het heeft lang geduurd maar er is nieuws wat het vermelden waard is. Zoals ieder jaar zijn wij natuurlijk weer benieuwd hoe het zal gaan met de bijeneter. Nauwlettend worden de waarnemingen vanaf eind april gevolgd en beginnen de meldingen via de website binnen te lopen. Meestal worden de meeste waarnemingen langs de kust gedaan. Dezelfde vogels kun je dan volgen naar het noorden waar ze dan geregeld op Texel een paar dagen verblijven. Omdat er van de naburige eilanden en vanuit Noord Groningen sporadisch bijeneters worden waargenomen, gaan wij ervan uit dat deze vogels verder doortrekken in oostelijke richting naar Duitsland of Denemarken.

Bijeneters - foto: Sjors Streur

In mei kregen wij de eerste meldingen binnen dat de bijeneters weer waren teruggekeerd op hun broedplaatsen van vorig jaar in zowel Limburg als Zeeland. Heuglijk nieuws natuurlijk. Via regionale vogelaars kregen wij een overzicht binnen van de geschatte aantallen en het stadium waarin later in het seizoen de broedgevallen zich bevonden. Vanaf eind mei en begin juli was het duidelijk dat de jongen gevoerd werden. Ook bleek er net over de grens in Duitsland op de bekende broedplaatsen weer bijeneters voor te komen. De weersomstandigheden waren voor de bijeneters en hun evt. aanwezige jongen zeer goed, zodat het broedsucces nu gegarandeerd moest zijn. Een reden om in het zuiden van het land de bekende locaties te bezoeken en veelbelovende plaatsen, waar wij meldingen van waarnemingen van bijeneters hadden ontvangen, af te zoeken.

Op 20 juli hebben wij de eerste locatie bezocht met toestemming van de beheerder. Na niet al te lange tijd werden de eerste bijeneters waargenomen. Bijzonder was dat er al een vliegvlug jong zich ophield tussen een groepje bijeneters.
Voor Nederlandse begrippen kunnen wij dit vroeg in het seizoen noemen. Meestal vlogen de voorgaande jaren de jongen op het eind van de maand juli of begin augustus uit. De aanhoudende zonnige, warme en vooral droge weersomstandigheden zullen ongetwijfeld van invloed zijn op het vroeg uitvliegen van de jongen. Op deze zeer grote locatie zijn tal van geschikte wanden en wandjes aanwezig die als nestlocatie kunnen dienen. Ook de onoverzichtelijkheid van het gebied maakt het moeilijk om het juiste aantal broedparen vast te stellen. Uit onverwachte hoek kregen wij de hulp van een overvliegende sperwer. Tien alarmerende bijeneters werden waargenomen. Toch houden wij het aantal broedparen op deze locatie op vier stuks maar het zouden er dus meer kunnen zijn.
Bijzonder vreemd was om een man en een vrouw in het gebied tegen te komen. Daar het gebied afgesloten is en er geen toestemming wordt afgegeven aan wie dan ook was dit natuurlijk erg vreemd. De beide personen werden hierop aangesproken en zijn toen ook inderdaad van het terrein afgegaan. Dit geeft wel weer aan dat sommige personen alles in het werk stellen om toegang te verkrijgen tot een gebied. Dat dit niet getolereerd wordt is vanzelfsprekend. Bijeneters hebben een grote aantrekkingskracht op “vogelaars en fotografen”. Dat dit onwenselijk gedrag een verstorend effect heeft op de aanwezige broedvogels, schijnt deze personen niet te deren.

In de middag zijn wij doorgereisd naar het Duitse grensgebied. Op één locatie werden er drie bijeneters waargenomen. Daar er echter werkzaamheden werden uitgevoerd, hebben wij deze locatie na een uurtje weer verlaten. Een lokale werknemer wist ons wel te vertellen waar de nestlocatie zich bevond, zodat wij wel met zekerheid van een broedgeval kunnen spreken. In de avond hebben wij een locatie bezocht waar volgens meldingen bijeneters zouden moeten voorkomen. Deze werden door ons echter niet waargenomen, zodat wij niet met zekerheid van een broedgeval kunnen spreken.

Bijeneters - Foto: Ruth en Eugène

Op zaterdagmorgen werd een bezoek gebracht aan twee locaties, waar de voorgaande jaren wel eens bijeneters hebben gebroed. Helaas troffen wij de vogels niet aan. Tot besluit van ons bezoek nog even naar een locatie net over de grens in Duitsland. Ook hier troffen wij de vogels niet aan.
Besloten werd om de terugreis te hervatten. Totdat uitgerekend op dat moment een berichtje binnen kwam van een lokale vogelaar uit een bepaald gebied. Deze wist te vermelden dat hij via een melding waarschijnlijk nog een broedlocatie had ontdekt. Deze hebben wij ook nog maar even bezocht. Inderdaad vlogen hier minimaal twee bijeneters rond. Doordat de melder van de waarneming een dag later weer naar de locatie was afgereisd om meer zekerheid over de aantallen bijeneters te krijgen, zag hij maar liefst 6 bijeneters waaronder een paar jongen bij elkaar zitten in een boom. Dus moet er op deze locatie naar alle waarschijnlijkheid twee broedparen hebben gezeten.

In de provincie Zeeland was het paartje bijeneters weer aanwezig op de nestlocatie van vorig jaar.
Half juli kregen wij de melding binnen dat er geen activiteiten van bijeneters meer werden waargenomen rondom de nestlocatie. Waarschijnlijk is dit broedgeval mislukt. De oorzaak is op dit moment niet bekend maar te zijner tijd zal de locatie bezocht worden en dan weten wij meer. Aan de weersomstandigheden zal het in ieder geval niet liggen of gelegen hebben.

28-12-2017 Bijeneter nieuws

Wij hebben het jaarverslag Bijeneters Duitsland van 2017 ontvangen. Evenals vorige jaren heeft het bestand weer een toename laten zien. Ondanks, dat ook in Duitsland er geen optimale weersomstandigheden waren, is het totaal aantal broedgevallen gestegen tot ongeveer 2500 broedparen. Het merendeel van de broedparen kwamen dit jaar weer voor in Beieren, Baden Württemberg, Rheinland Pfalz en Sachsen Anhalt. In deze deelstaten is de populatie stabiel tot iets beter. In Hessen, Nordrhein Westfalen en Brandenburg waren minder broedgevallen. Conclusie is dan ook dat zuidwest- en oost Duitsland tot nu toe de voorkeur hebben. Buiten deze kerngebieden zien wij dan tot nu toe ook geen duidelijke toename van het aantal broedparen.

In Engeland kwamen dit jaar 3 paren Bijeneters tot broeden. De laatste jaren kwamen hier nu broedparen voor. Het begint er dus op te lijken dat evenals Nederland ook hier de Bijeneter weleens een jaarlijkse broedvogel kan worden.

Het complete jaarverslag Bijeneters Duitsland is hier te lezen.

1-9-2016 Toch broedgeval bijeneters Zeeland

Wat later in het seizoen kregen wij meldingen binnen van bijeneters in Zeeland. In een gebiedje van een terreinbeherende instantie werden bijeneters waargenomen. Meestal werden er twee of drie exemplaren gezien. Door enkele lokale vogelaars werden de vogels in de gaten gehouden en werd er vastgesteld dat een paartje een nest had gemaakt en wij dus konden uitgaan van een broedgeval.

Daar tijdens de broedfase de bijeneters een verborgen leven leiden, is het moeilijk om vast te stellen of ze nog aanwezig zijn. Langdurige observatie is hiervoor nodig. Tijdens de jongen fase worden regelmatig prooien aangevoerd en zijn de vogels vaker te zien. Wij kregen dan ook vanaf deze periode vaker meldingen binnen van waarnemingen. Vaak werd er gesproken over twee ouders en een waarschijnlijke helper, omdat er regelmatig drie exemplaren werden waargenomen tijdens het aanvoeren van prooien. Er moesten nu dus jongen aanwezig zijn. Dit broedgeval werd gevolgd door zeven vogelaars, die waren benaderd door Matthias Koster en een onderzoek zouden gaan doen naar de prooiaanvoer. Op een gegeven moment kregen wij de melding dat het broedgeval was mislukt, daar er geen prooiaanvoer meer plaats vond. Een teleurstellend bericht totdat wij de tweede week van augustus meldingen binnen kregen van maar liefst tien waargenomen exemplaren. Deze tien exemplaren bestonden uit zes jonge vogels en vier volwassenen. Dus nu werd het duidelijk dat er geen één, maar waarschijnlijk twee paartjes in het gebied gebroed moesten hebben en dat beide paartjes jongen hadden groot gebracht.

Bijeneters, foto Marcel Klootwijk

Op 19 augustus hebben Hilbert Folkerts, Matthias Koster en een persoon van de terreinbeherende instantie een bezoek gebracht aan dit gebied. Na een kortstondige zoektocht werden bijeneters ontdekt. Duidelijk werd dat er minimaal vier jongen rondvlogen en een paar ouders. In totaal hebben wij zeven bijeneters waargenomen.  Wij kunnen nu zeker stellen dat de bijeneters er in geslaagd zijn  in deze provincie zeker vier jongen groot te brengen.

6-8-2016 Prachtige film over bijeneters

Kees Vanger heeft een prachtig filmpje over bijeneters gemaakt en op YouTube gezet.
Bekijk hier het filmpje.

Bijeneters (stand van zaken juli 2016)

Het aantal waarnemingen bleven dit jaar achter in vergelijking met vorig jaar. De aanhoudende natte weersomstandigheden waren hier debet aan. Niet alleen in ons land, maar ook  België en het noorden van Frankrijk, kregen te maken met veel neerslag. Daar wij sterke vermoedens hebben dat “onze bijeneters” vooral in het voorjaar (m.n. de maand mei) via onze zuiderburen naar het noorden trekken, speelden de weersomstandigheden de bijeneters niet in de kaart. Aannemelijk is dan ook dat dit de reden was, dat het aantal waarnemingen beperkt bleef.
Natuurlijk waren wij zeer benieuwd naar de ontwikkelingen van de broedlocaties van vorig jaar. Bij geslaagde broedgevallen is de kans groot dat de vogels in het voorjaar terug keren naar hun broedlocatie. Door een paar mensen werd een broedlocatie (waar vorig jaar jongen zijn uitgevlogen) in de gaten gehouden en op 20 mei werden er voor het eerst zes tot acht exemplaren waargenomen.  Ook op een andere locatie, waar vorig jaar bijeneters genesteld hadden, werden nu ook weer bijeneters waargenomen.
Eind mei en begin juni sloeg het noodlot toe. Enorm veel neerslag teisterde vooral Zuidoost Nederland, wat tot wateroverlast leidde. Dit had in één geval ook gevolgen voor bijeneters. Hun gegraven nesten liepen onder water. Na het mislukken van deze broedpoging zijn de vogels niet weggetrokken. Na deze broedpoging kunnen wij aannemen dat door de ontvangen berichten van waarnemingen uit de buurt van de onder water gelopen nestlocatie de vogels niet zijn vertrokken.
Op 30 juli hebben wij een werkbezoek gebracht aan Limburg.  Hierbij ons verslag.

Bezoek Werkgroep Bijeneters Nederland aan Limburg en Duits grensgebied

Zaterdag 30 juli jl. is de Werkgroep Bijeneters Nederland, in persona van Hilbert Folkerts, Harry Talen, Ate Dijkstra en Matthias Koster, afgereisd naar de broedgevallen in Limburg en het grensgebied. Zo langzamerhand kan men door het grote aantal broedgevallen in Limburg wel zeggen dat deze provincie de basis vormt voor verdere areaaluitbreiding van de Bijeneter in Nederland.
In alle vroegte werd afgereisd naar het zuiden om met eigen ogen de ontwikkelingen van de broedparen in de eerder genoemde regio te bekijken. Rond 08.00 uur waren wij aangekomen bij één van de lokaal bekende en al vaker gebruikte broedlocaties. De nodige kijkers en telescopen waren meegenomen, aangezien het gebied niet toegankelijk is en vanaf een behoorlijke afstand op de broedwand gekeken kan worden.

Zandgroeve

Broedlocaties Limburg

Van onze contactpersonen uit deze regio wisten we al dat het om hoogstwaarschijnlijk 4 broedparen gaat, dit jaar, op deze broedlocatie. Bij aankomst lieten de Bijeneters zich nog niet zien, echter wel horen. Na enige tijd, de lucht was al warmer geworden door de zon (prooien worden actiever), werden de eerste waarnemingen gedaan. Gemakkelijk (althans zo lijkt het) werden de nodige hommels, libellen en een enkele honingbij gevangen.  Al snel werd geconstateerd dat minimaal 2 broedparen nestjongen moesten hebben. De nodige prooien werden naar de nestholte gebracht, een enkele prooi werd zelf verorberd. Juist uit het gedrag van de adulte vogels naar de nestholte kon worden afgeleid dat de jongen al wat ouder waren. Dit vanwege het feit dat de adulte vogels vrij snel na het afleveren van de prooi weer uit de nestholte kwamen. Hieruit kunnen wij concluderen dat de jongen de nestkom al iets verlaten hebben en zich in de nestgang moesten bevinden.

Bijeneter bij nestingang

Vanwege een afspraak met één van onze contactpersonen op een andere locatie werd na een uur genieten van de bijeneters besloten ons bezoek hier te beëindigen.  Bij de andere locatie aangekomen legde ons contactpersoon uit waar de afgelopen jaren gebroed werd en waar hoogstwaarschijnlijk nu ook weer bijeneters zitten. Dat er broedparen in het gebied moesten zitten, was wel duidelijk vanwege de broedverdachte waarnemingen (nest graven van minimaal 2 paartjes) en het steeds rondhangen van deze vogels in de directe omgeving. Echter lieten de vogels zich niet horen of zien, totdat na enige tijd door de gehele groep de kenmerkende roep werd gehoord. Door het gebied met verrekijkers af te zoeken werd 1 adulte vogel waargenomen tussen een grote groep zwaluwen. Al snel verdween de vogel weer in het onoverzichtelijke gebied, gevolgd door een korte vocale sessie. Juist door de onoverzichtelijkheid van het gebied, maar ook het hoge aantal potentiële broedlocaties in het gebied is het zeer moeilijk om het aantal broedparen in kaart te brengen. Gelukkig werden na enige tijd minimaal twee bijeneters waargenomen. In dit gebied wordt dit jaar vanwege de broedverdachte waarnemingen uitgegaan van 2 broedparen. Na een klein uurtje werd er afscheid genomen van ons contactpersoon (bedankt voor je tijd) en vervolgen wij onze weg richting het Duitse grensgebied.

Broedlocatie

Broedlocaties Duits grensgebied

Juist vanwege de zeer korte afstand tot de Nederlandse broedlocaties werd er besloten, naast de bekende plekken van afgelopen jaar, enkele potentiële broedlocaties te bezoeken en te controleren op evt. aanwezige broedparen. Net als vorig jaar beschouwen wij deze broedgevallen over de grens samen met de Limburgse broedgevallen, vanwege de geringe onderlinge afstand, als één grote ‘kolonie’.  

Er wordt besloten een zandgroeve direct over de grens te bezoeken, dit naar aanleiding van een contactpersoon in Limburg. Daar aangekomen blijkt het gebied erg geschikt. Ondiepe waterpartijen (libellen), diversiteit in bloeiende vegetatie (nectarvoedende insecten), bos (luwte) en diverse steilwanden. Een hoge diversiteit aan elementen die samen een geschikt broedgebied voor de Bijeneter kunnen vormen. Kunnen…aangezien dit natuurlijk niet genoeg is (goede weersomstandigheden, hoge voedselbeschikbaarheid etc.).
Het eerste deel van de groeve levert geen waarneming van een Bijeneter op. Wat te doen, doorlopen naar het achterste deel of teruglopen aangezien de nodige gebieden nog bezocht moeten worden. Er wordt besloten om door te lopen en met succes. Al snel wordt een Oeverzwaluwkolonie ontdekt. De hoop stijgt weer dat hier dan toch Bijeneters kunnen zitten. En wat blijkt, niet veel later worden van verschillende kanten Bijeneters gehoord, maar niet gezien. Verder het gebied inlopend worden uiteindelijk 2 overvliegende vogels waargenomen door de groep. Na een tijdje alles in ons opgenomen te hebben, besluiten we terug te gaan. Echter voordat het gebied wordt verlaten, wordt een solitaire vogel uit een andere richting dan de andere 2 vogels ontdekt. De vogel vliegt druk roepend richting de broedwand en verdwijnt vervolgens in één van de nestgangen. Op de terugweg wordt in het eerste deel nogmaals een Bijeneter waargenomen, mogelijk 1 van de 2 vogels die eerder werden waargenomen en deze richting opvlogen. Vanwege de waarnemingen houden wij het hier op 1-2 broedparen.

Bijeneter bij nestingang

Na een korte lunchstop vervolgen we onze weg naar een broedlocatie waar vorig jaar 3-4 broedpaar succesvol hebben gebroed. Na uit de auto gestapt te zijn bij de broedlocatie wordt al snel de kenmerkende roep gehoord, maar geen vogels waargenomen. Ook deze broedlocatie is een zandgroeve. Echter zijn hier geen waterpartijen te vinden, maar ook bloeiende vegetatie is schaars. Al rondlopend door het gebied wordt een nestgang ontdekt en op gepaste afstand bekeken. Na enige tijd worden de vogels roepend gehoord en komen zeer fraai over ons heen vliegen. Twee van de drie vogels komen terug en blijven rond de broedlocatie in de berken zitten. Op enkele foerageervluchten en alarmroepen na, vanwege aanwezigheid van honden in het gebied, is er weinig activiteit bij deze 2 vogels te zien. Het overige deel van de groeve levert geen nieuwe broedparen op, hier dus 1 broedpaar.

Zandgroeve

In de directe omgeving liggen nog meer geschikte groeves, echter de tijd begint te dringen waardoor besloten wordt om de locatie van een melding uit Noord Brabant, gedaan via onze site, te bekijken. Een kleine week voor ons bezoek werd op deze locatie een Bijeneter waargenomen. Aangekomen blijkt de locatie er geschikt uit te zien: water, bloeiende vegetaties/ruigtes, steilwanden, luwtes door bomen, verschillend landgebruik rondom deze locatie en verschillende potentiële prooien worden waargenomen in het gebied. Het gebied is wijds en is niet erg toegankelijk. Ruim een half uur wordt er op verschillende locaties gepost, maar dat levert geen Bijeneter op. Besloten wordt om huiswaarts te gaan. Al terugkijkend in de auto, overheerst één gevoel: Wat een geweldige dag met een geweldige soort!
In totaal kon worden vastgesteld dat in de bezochte broedlocaties 8-9 broedparen aanwezig zijn. Vanwege de vele potentiële broedlocaties in deze regio, zou dit aantal waarschijnlijk hoger uitvallen.

Onderzoek in 2016

Daarnaast heeft 1 broedpaar zich elders in Nederland gevestigd. Vanwege de voortgang van ons wetenschappelijk onderzoek naar de prooi-aanvoer, voedselbeschikbaarheid, voedselecologie van de nestjongen van dit broedpaar houden wij deze broedlocatie nog geheim. Daarnaast heeft de beherende natuurorganisatie ons aangeven dit broedgeval stil te houden om verstoring van het broedpaar geheel te voorkomen. Dit respecteren wij natuurlijk dan ook.
Het lijkt er op dat het aantal broedparen dit jaar, 7 in Nederland, dus iets lager uitvalt dan het voorgaande topjaar. In 2015 waren 12 broedparen in Nederland, waarvan het merendeel succesvol was. Hier over in een latere nieuwsbrief en ons jaarverslag meer, evenals over ons onderzoek en waarschijnlijk tv opnames voor Vroege Vogels.